نمادها و نشانه ها در سفره هفت سین

پس از بررسی تاریخچه ی سفره هفت سین، خوب است نگاهی به فلسفه ی اجزای تشکیل دهنده ی این سفره ی زیبا داشته باشیم. معمولا بر روی سفره ی هفت‌سین به‌صورت سنتی آینه، کتاب قرآن، شاهنامه یا دیوان حافظ، تنگ آب به‌همراه ماهی قرمز یا انار قرار می‌گیرد. عضو اصلی سفره سبزه است که در کنار شش سینِ دیگر، هفت‌سین را تشکیل می‌دهد. اما هرکدام از این سین ها نشانگر چیست؟

سین اول : سنجد نماد فرزانگی و زایش

«سنجد» را به این نیت در سفره هفت سین می گذارند که هر کسی با خویشتن عهد کند، با آغاز سال جدید هر کاری را سنجیده انجام دهد؛ چرا که سنجد نماد سنجیده عمل کردن و نشانه گرایش به عقل است.

در روایات می خوانیم نخستین خلقت خداوند عقل بوده است. از طرفی در طب قدیم و جدید سنجد به عنوان تقویت عقل و حافظه شناخته شده است.

«سنجد» نماد فرزانگی و زایش میوه‌ای است که وقتی بارور می‌شود و بویش در فضا پراکنده می‌شود. پرورش دهنده قوای احساسی آدمی نیز هست. به همین دلیل برخی بر این باورند که سنجدی که سر سفره هفت سین گذاشته می‌شود، نماد عشق انسان‌ها به یکدیگر نیز است. البته زرتشتیان آب وتخم مرغ را به عنوان نماد زایش بر سفره می گذارند.

سین دوم: سیب , نماد سلامتی

سیب، نماد سلامتی و زیبایی است و سیبی که سر سفره می گذارند، نشان از دوری از گزند و آسیب دارد.

همه این جمله را بارها شنیده ایم که هر کس روزی یک سیب بخورد به طبیب نیازی ندارد. سیب کلید راه یابی به شهر سلامتی است. مفهوم آن بر این استوار شده که تن و جان و جامعه انسانی را از گزند و آسیب دور می سازد. سیب را مادر یا پدربزرگ خانواده بر سفره هفت سین می چیند شاید به آن خاطر که همه ما بارها شاهد دلواپسی و نگرانی مادر خانواده برای حفظ سلامتی اعضای خانه بوده ایم.

سین سوم : سبزه ، یادآور سبزی و نشاط

سبزه نشان از تولد دوباره، حیات دوباره و زایش و سبزی است. سر سفره گذاشتنش به این دلیل است که سال آینده سالی شاداب، سرسبز و خرم باشد. خود رنگ سبز هم ارتعاش افکار ما را موزون نگه می دارد و به ما آرامش می دهد.

سبزه نشانه خوش اخلاقی، خرمی و شادی است. اما رنگ سبز و سبزه در سراسر حوزه مدیترانه و یونان رنگ دل دادگی شناخته شده چنانچه در ایران و بسیاری از کشورها رسم است برای مسافران در هنگام بازگشت سبزه می اندازند و به او هدیه می دهند.

سین چهارم : سمنو ، سمبل قدرت

سمنو نماد قدرت و سمبل خیر و برکت است همچنین بشر همواره درآرزوی توانمندی بوده است  .از آنجا که سمنو غذایی مقوی است که از گندم تهیه می شود و به آن غذای مرد آفرین می گویند و سرشار از ویتامین E و مواد مغذی است؛ آن را به عنوان نماینده ای از صبر، عدالت، مقاومت و قدرت بر سفره می گذارند.

سین پنجم : سیر ، نماد سیری چشم و دل

سیر، گیاهی دارویی است و به عنوان ماده‌ای گندزدا به کار می رود و به دو دلیل سر سفره هفت سین گذاشته می شود، اول؛ نشان از تندرستی و میکروب زدایی دارد و دوم؛ برای رعایت حدود و مرزها و عدم تجاوز به حقوق دیگران است و به ما متذکر می شود که پایمان را از گلیم خود درازتر نکنیم. سیر نماد مناعت طبع شناخته می شود؛ یعنی انسان همواره باید مناعت طبع پیشه کند. سیر نشانه قناعت و یادآوری سیر چشمی است.اما درآئین زرتشتی سیر و سرکه در سفره هفت سین نماد گندزدایی و دوری از آلودگی است.

سین ششم : سرکه ، نماد تسلیم و رضا

سرکه، نماد تسلیم و رضاست. از سرکه در ادبیات و تمثیل ایرانی در توصیف اضطراب و اشک و گریه استفاده می‌شود و مولانا از گریه و آزار با عنوان سرکه فشانی یاد می‌کند. سرکه سر سفره نوروزی ما را به پذیرش ناملایمات زندگی دعوت می کند.

سین هفتم : سماق ، سمبل صبر

سماق که رنگ طلوع آفتاب است؛ سمبل صبر و بردباری است و مظهر طلوع و آغاز دوباره معنی می شود. سماق در ضرب المثل هم آمده و سماق مکیدن حکایت از دعوت کسی به بردباری دارد.

این مطلب را هم مشاهده فرمایید: تاریخچه ی سفره هفت سین

سایر وسایل سفره عیدانه نوروز

سکه

سکه، سین مدرن سفره هفت سین است و جزو هفت سین به حساب نمی آید؛ اما بعد‌ها  بشر بعد از ضرب سکه آن را روی سفره برد تا نمادی برای افزایش دارایی باشد.

کتاب مقدس

کتاب مقدس هم یکی از پایه های اصلی سفره هفت سین است و براساس آن هرخانواده ای به تناسب مذهب خود، کتاب مقدسی را که قبول دارد بر سفره می گذارد. چنانچه مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و کلیمیان تورات را بر بالای سفره هایشان جای می دهند. مسلمانان قرآن را به نشانه توکل و توسل به خدای متعال بر سفره قرار می دهند و درخواست بهترین ها را از خالق خویش دارند

آینه

آینه نماد روشنایی است و حتما باید بالای سفره جای گیرد.

ماهی

نماد زایش، تازگی، شادابی و تکاپو است. ماهی قرمز نماد سال نوی چینی است و احتمالاً در کمتر از ۱ قرن پیش در کنار سفره هفت سین پارسی جای گرفته. البته این ماهی در ایران نیز در حوضچه‌های دریای خزر، دریاچه ارومیه، دریاچه هامون و رودخانه کارون یافت می‌شده‌است و ایرانی‌ها بیش از۲۵۰۰ سال با ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند. شاهد این موضوع، تندیسک زرین ماهی قرمز مربوط به دوران هخامنشی است که یکی از اشیای گنجینه آمودریا است که از محوطه باستانی تخت قباد به دست آمده‌است. از سوی دیگر، تندیسک نقره‌ای به سبک تمدن ایلامی در حدود سال‌های ۶۰۰ تا ۹۰۰ پیش از میلاد نیز وجود دارد که نشان می‌دهد ایلامی‌های ساکن فلات ایران با ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند.

شمع

مظهر فروغ و روشنایی است.

منابع: 

Wikipedia.org, Namnak.com، Guideiranfrance.com، Tebyaan.net